Celiakia i gluten

Celiakia -  Co to jest ?

Celiakia (inaczej choroba trzewna) jest to trwająca całe życie choroba o podłożu genetycznym, wywołana nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną organizmu na spożywany gluten - białko zawarte w zbożach (pszenicy, orkiszu, życie, jęczmieniu, owsie). Nietolerancja glutenu prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego (maleńkich wypustek błony śluzowej) odpowiedzialnych za wchłanianie substancji odżywczych z pokarmu do krwioobiegu. W efekcie dochodzi do niedożywienia organizmu, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych dolegliwości.
Celiakia nie jest alergią, choć bardzo często jest nią mylona. Jedyna formą leczenia celiakii jest stosowanie ścisłej diety bezglutenowej.

Kogo dotyczy Celiakia ?
Utarło się, że Celiakia jest rzadkim schorzeniem dotyczącym głównie małych dzieci, i że z Celiakii się wyrasta. Nic bardziej mylnego !!! Choroba może ujawnić się w każdym wieku. Obecnie wykrywa się Celiakię u osób pomiędzy 40 a 50 rokiem życia. Najnowsze badania donoszą iż częstość zachorowań wynosi 1 na 100 osób. Niestety w Polsce wykrywa się jedynie 5-10% wszystkich przypadków.

Jakie są objawy celiakii?
Niemowlęta: Pierwsze objawy pojawiają się po 4-6 tygodniach od wprowadzenia do diety produktów mącznych: zahamowanie przyrostu wagi ciała, przewlekłe biegunki lub obfite stolce tłuszczowe, wymioty, bóle, wzdęcia i powiększenie obwodu brzucha, brak apetytu, zmiana usposobienia (nadpobudliwość lub męczliwość i apatia), opóźnienie rozwoju
psychoruchowego, osłabienie siły mięśniowej, częste infekcje, w badaniach pomocniczych: niskie stężenie białka, niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedobory witamin (A, D, E, K, kw. foliowego), podwyższona aktywność aminotransferaz.
Dzieci w wieku szkolnym i młodzież: Celiakia ubogoobjawowa: nieobecne są dolegliwości typowe dla choroby aktywnej, za to występują mniej oczywiste objawy: niski wzrost i waga, zły apetyt, bóle brzucha, nieprawidłowe wypróżnienia, osteopenia lub osteoporoza, niedorozwój szkliwa zębowego, próchnica zębów, afty, zapalenie kącików ust, zapalenie języka, opryszczkowe zapalenie skóry, opóźnione dojrzewanie (opóźnienie miesiączkowania), trudności w nauce, depresje, ADHD, zaburzenia neurologiczne: padaczka, ataksja, drgawki, bóle głowy, bóle mięśni, niewyjaśnione bóle stawów, nietolerancja laktozy, cukrzyca typu I, w badaniach pomocniczych: anemia z niedoboru żelaza i kwasu foliowego
Dorośli i osoby starsze: Celiakia manifestuje się w sposób nietypowy. Najczęściej wykrywana jest przypadkowo. Obecnie dorośli stanowią ok. 60% nowych rozpoznań. Obserwuje się następujące objawy: 

• zespół jelita drażliwego (IBS), nawracające bóle brzucha, nudności, wymioty, wzdęcia, biegunki, nietolerancja laktozy, spadek masy ciała
• nawracające afty, zapalenie kącików ust i języka, opryszczkowe zapalenie skóry
• anemia z niedoboru żelaza oporna na leczenie
• depresja, zmęczenie
• bóle mięśni i stawów, osteopenia/osteoporoza
• zatrzymanie miesiączkowania, poronienia, bezpłodność
• choroby towarzyszące (tzw. zespoły nakładania): reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nieswoiste zapalenie jelit, autoimmunologiczne zapalenie wątroby i inne schorzenia autoimmunologiczne, chłoniaki nieziarnicze
• w badaniach pomocniczych: niedokrwistość, niedobór białka w surowicy, zwiększona aktywność aminotransferaz 

Test, czy Twoje dziecko może mieć celiakię?
1. Czy Twoje Dziecko miewa biegunki, obfite stolce?
2. Czy często boli je brzuszek, czy ma wzdęcia i wymioty?
3. Czy jest niejadkiem, czy ma niedowagę?
4. Czy jest niższe od rówieśników?
5. Czy jest słabsze fizycznie od rówieśników, skarży się na bóle mięśni lub stawów?
6. Czy często choruje?
7. Czy ma afty lub zapalenia kącików ust i języka?
8. Czy ma problemy skórne, np. swędzące wysypki?
8. Czy ma niedorozwój szkliwa zębowego lub silną próchnicę zębów?
9. Czy ma anemię (inaczej niedokrwistość, czyli za mało krwinek czerwonych)?
10. Czy ma problemy z nauką, koncentracją?
11. Czy często ma zmiany nastrojów, jest nadpobudliwe?
12. Czy dochodziło do złamań kości przy niewielkich urazach?
13. Czy ma cukrzycę, niedobór immunoglobulin typu A, chorobę genetyczną (np. zespół Downa, z.Turnera, z. Williamsa)?
14. Czy w Twojej rodzinie są chorzy na celiakię?

Test czy Ty możesz mieć celiakię?
1. Czy miewasz biegunki lub bardzo obfite stolce?
2. Czy skarżysz się na częste bóle brzucha, wzdęcia?
3. Czy nie tolerujesz mleka?
4. Czy masz problemy skórne, swędzenie?
5. Czy cierpisz na anemię (niedokrwistość), która nie ustępuje mimo leczenia?
6. Czy masz dolegliwości związane z niedoborem witamin?
7. Czy masz zaburzenia miesiączkowania?
8. Czy cierpisz z powodu bezpłodności?
9. Czy miałaś poronienia?
10. Czy dokuczają Ci niewyjaśnione bóle mięśni lub stawów, czy masz osteoporozę?
11. Czy masz problemy z koncentracją?
12. Czy często miewasz zmiany nastrojów, depresję?
13. Czy masz cukrzycę typu I, choroby tarczycy, wątroby, stawów, niedobór immunoglobulin typ A?
14. Czy masz krewnych chorych na celiakię? 

Jeśli na któreś z postawionych pytań. Twoja odpowiedź brzmi TAK, powodem dolegliwości może być celiakia. O ile dotychczas nie stosowano diety bezglutenowej trafność testów laboratoryjnych sięga 100%.

Co zrobić, gdy podejrzewasz u siebie lub swojego dziecka celiakię?
Zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu w celu skonsultowania niepokojących objawów.
Wykonaj badania krwi w kierunku markerów celiakii. Są nimi swoiste przeciwciała klasy IgA i IgG przeciwko:

1. transglutaminazie tkankowej (Anty-tTG) 

2.endomysium mięśni gładkich (Anty-EmA)
3. analogowi gliadyny (Anty- GAF) NOWY MARKER!

W przypadku wykrycia obecności przeciwciał we krwi, kolejnym etapem diagnostyki celiakii jest biopsja jelita cienkiego.

Informacja dla osób z Trójmiasta !!!

Badanie krwi szczególnie przeciwciała przeciw transgluteminazie tkankowej można wykonać na GUMedzie (Gdańskim Uniwersytecie Medycznym). Koszt takiego badania to ok 80zł na wynik czeka się około 30 dni.